Onde o mundo se chama Galiza (1ª parte)

Colofón

Verba estirpe, marmaña, Sárdoma na Terra. 
Eran estas as nocións: touza, carqueixa, 
corga, Carnota. As gándaras do sentido, as poulas 
nas que o ser se entorga: toutizos, coios. 

Támega, Tamuxe, Tameiga, tal
coma brañas enchoupadas, Arnoia
que é escomincipio e a derradeira frouma do alentar de meu. 
Visítame, Arousa, paúlo. 

Deixa que che meta os dedos na boca, señora miña Arousa. 
Un peirao na Barbanza que se chama Pondal. 
E cabernas de arca, e cabernas de couso. 
Arteixo vira en cambas polos cotos herdados,
polas searas do esprito que nunca foi vencido. 

Esposo mascato é, píllara tímida eu. 
Dille berce ao inimigo, e veralo esmaciar. 
En Patia río hai que chaga a ser chamado Eu, ou qué. 
Deva devala en meras, por panasqueiras tenras, 
polos biduídos dos bidos lonxanos. 

Primeira cousa: a lousa, morte ao estranxeiro opresor. 
Toxo esgrevio acódenos, arnal, por consolarnos na desfeita. 
Lamas, Ulla, Limia, illó: carpazona, eih, coa virilla quente. 
Ai, como tu es veiga pre min. 

A túa crencha, prenda, teu buraco, teu buraquiño, bouza. 
Cómo sodes, as searas, qué cabazo. 
As cabanas de colmo a poboarnos a ánima esfragada 
neses caborcos. 

Os beizos, as várceas, a saudade. 
Non esquezas as verbas estirpe 
que son morte pró estranxeiro opresor, elas nos lavan. 
Sempre dirás: URCES. 
Repite: os carballos 

Estes versos, extraídos do poemario Estirpe, de Xosé Luís Méndez Ferrín, evoca con intensidade a atalaia granítica onde morría a Europa occidental á chegada dos conquistadores romanos, o Finis Terrae, a fin do mundo para os antigos pobos do continente europeo e do Mediterráneo. 

Daqueles pobos castrexos que acabaron sucumbindo ante o empuxe da Roma imperial fálanos a primeira parte (11'40'') deste capítulo de Historias de Galicia, que xa visualizamos na aula. Se o precisas, volve a ver o vídeo e responde as preguntas.   

'A arte de trobar',de Santiago Lopo, a proposta literaria para comezarmos o curso

No século XIII, unha "troupe" de artistas itinerantes procedentes de Galicia percorre os reinos do Camiño de Santiago. É un momento de cambio político, cultural e lingüístico nunha Europa inmersa en cruentas loitas de poder. As persecucións relixiosas e as ansias expansionistas coinciden co auxe das cantigas galego-portuguesas e co declive da lírica provenzal. Un códice oculto, a Inquisición, a herexía cátara e os segredos da alquimia uniranse ás cantigas medievais para conformar unha engaiolante trama nunha novela con grandes doses de intriga. A arte de trobar é unha novela luminosa, escrita con felicidade e coñecemento, que non renuncia ao humor. Configurada a partir de capítulos curtos, é capaz de integrar unha trama implacable coa tradición máis notable de versos en galego e occitano. Documentada con rigor, e dotada dun ritmo moi áxil, A arte de trobar constitúe un vibrante fresco desta nosa historia, que se escribiu en folla de pergamiño e con pluma de ave, á beira do mar.

Santiago Lopo (Vigo, 1974) é escritor, profesor e tradutor. Como narrador publicou Game Over (2007, VI Premio de Novela por Entregas de La Voz de Galicia), Peaxes (Xerais 2009), Hora zulú (2012, XXIV Premio de novela García Barros), A Diagonal dos Tolos (2014, VIII Premio Narrativa Breve Repsol) e o relato "A voz das nereidas" (2016). A arte de trobar (Premio Xerais de Novela 2017) é a súa quinta novela. E hai poucos días vén de gañar novamente o Premio de Narrativa Breve Repsol na súa XII edición con Extraordinario.